Een indrukwekkende voorstelling, vooral door het spel van Aniek Pheifer. Zeer indringend, ook door de locatie in “Kniertje” te Scheveningen.

Om Door jou te waarderen moet je wel een echte fan van Esther Gerritsen zijn. Gelukkig ben ik dat. Net als een aantal recensenten hieronder blijkbaar. Omdat de dialogen waarin menselijke communicatie haarscherp wordt ontleed, het handelsmerk van Gerritsen, weer ijzersterk zijn, heb ik genoten. Maar verder? In het vorige stuk van Gerritsen, De dag en de nacht en de dag na de dood, vloog het verhullend idioom van de eerste uren en dagen na de dood van een dierbare over het podium. Verrassend hilarisch en wrang tegelijk was dat. Confronterend en herkenbaar tot op de millimeter voor wie zelf ervaring heeft met de tenenkrommende clichés van sterftaal. Maar nu? Als er een verlegen jonge man op bezoek is, merkt de toneelschrijfster in Door jou dat het moeilijk is om echt te communiceren met haar partner, een toneelspeler. Echtgenoten die elkaar op een verhullende manier de waarheid vertellen en op een pijnlijke manier elkaars waarheid ontdekken in aanwezigheid van een zo goed als vreemde. Voor wie Who is afraid kent natuurlijk heel herkenbaar. En voor wie zelf ruzies met een partner bewaart tot er iemand op bezoek is misschien wel confronterend. Voor anderen is het allemaal wat minder boeiend. Ook al omdat de tweede inhoudelijke peiler, het commentaar op het vak toneelschrijven en komediespelen, niet bijster interessant is. Met die kritiek heeft recensente Anneriek de Jong in NRC-Handelsblad gewoon gelijk. Monique Kuijpers en Michiel Nooter acteren goed. Zoals ze dat altijd doen. Maar zonder dat ze van deze rollen iets anders maken dan van hun vorige. De verrassing voor mij was Joeri Vos. Zijn rol als bezoeker is dan wel niet echt origineel, maar het blijkt wel een acteur te zijn die nauwelijks woorden nodig heeft om voortdurend een glimlach om de lippen van zo goed als alle toeschouwers te toveren. Dat maakte ook mijn avond toch weer goed.

Een prachtige, wrange komedie waarin Esther Gerritsen ons haarfijn laat zien hoe moeilijk communiceren binnen een relatie soms is. En dan met toppers als Monique Kuijpers en Michiel Nooter die, op een soms adembenemende muzikale manier, de taal van de schrijfster een extra dimensie geven.
En niet te vergeten Joeri Vos die zo verbluffend naturel de argeloze bezoeker speelt dat het lijkt alsof hij zojuist van de straat geplukt is en gedumpt bij dit bizarre (nou ja, bizarre….herkenning, herkenning!)echtpaar.

Quality time is de aangrijpendste voorstelling die ik sinds tijden heb gezien. Een scherpe hilarische komedie en tegelijkertijd diep tragisch, zoals het de ware komedie betaamt. Twee ouders die strijden met elkaar en zichzelf. Twee kinderen die zich staande proberen te houden in een storm van egoisme en ontkenning. De (ultiem herkenbare!) manier waarop de dochter probeert het voor iedereen op te lossen, zowel het ideale meisje voor haar pappa te zijn, als de dochter die moeder zich wenst. En ondertussen ook nog zorgt dat broertje uit de grootste gevarenzone blijft. En pas vier jaar. Zie mij, hoor mij; schreeuwen de kinderen naar hun ouders, in hun ontroerende kwetsbare pyamaatjes. Het allermooist vond ik misschien nog wel, dat ik uiteindelijk (zelfs) inzag dat de ouders ook niet anders kunnen dan dat, roepen om aandacht om gezien en gehoord te worden. Waardoor het stuk, het verhaallijntje: slechte ouder - kwetsbaar kind, nog onstijgt en je kijkt naar de mensheid in z’n geheel in al z’n eenzaamheid. Dat is wat we allemaal willen, de eenzaamheid oplossen, daarom schreeuwen we zo hard en zijn we zo bang dat niemand luistert. Grote thema’s dus. En ondertussen lach je je gek. De manier waarop de kinderen worden gespeeld door Willem de Wolf en Lineke Rijxman is buitengewoon indrukwekkend. Aangrijpend ook het moment dat de ouders eindelijk een beetje sjoege geven en broer en zus zich vrijwel onmiddelijk tegen elkaar keren. Weg verbond. Gaat dat zien. Gaat dat zien.

Het lijkt alsof Dirk Roofthooft nooit iets anders gedaan heeft dan monologen. Nochtans hoorde ik onlangs een radio-interview met hem waarin hij vertelde dat dit pas zijn vierde solo is. Het waren stuk voor stuk schoten midden in de roos.

Het is hier niet anders. Integendeel, Roofthooft overtreft al zijn vroeger werk. Dit is theater die je “pakt”, niet alleen door het soms gruwelijke verhaal en de taal waarmee het vertelt wordt, maar ook die messcherpe vertolking en die haarfijne regie. Guy Cassiers heeft met zijn Proust-cyclus bewezen dat hij literatuur als geen andere op de planken kan zetten. Hier is zelfs het trage en intellectueel-esthiserende van de cyclus afwezig.

Laat ons de herinnering aan dit stuk koesteren, nog meer woorden zouden tekort schieten.

Nu Elsie De Brauw een vaste waarde van NTG is, mocht haar succesmonoloog niet ontbreken in het programma. Voor de pas opgerichte Stichting M.A.M. (Meerdere Antwoorden Mogelijk) van Lot Vekemans speelde ze een monoloog geschreven door Lot Vekemans. Vekemans vertrekt hier van Ismene, zuster van Antigone. Ismene is met zoveel heroïsche familieleden de antiheld, niks heldhafdigs, niks heroïsch. Ze doet gewoon wat haar gezegd wordt en wordt op die manier een buitenbeentje en zelfs een outlaw.
Elsie De Brauw is schitterend (is ze dat niet altijd?). In haar eenvoudige plunje en tegen de toch wel markante achtergrond van Arca, vertelt ze haar leven in een flashback vanuit haar graf. Ook al beweegt ze nauwelijk, je wordt meegezogen door het verhaal, door de woorden. Dat betekent dan ook dat Lot Vekemans een prachtige tekst heeft geschreven.
Zoals in een bepaalde recensie stond : men is dit inderdaad vergeten voor het theaterfestival.

Een verhoogd decor in een stalen omlijsting waar binnen een houten gemeubileerde huiskamer. Daarin lopen Maarten, zijn vrouw en de hond rustig rond. Het begint als een alledaagse dag. Op enorme videoprojecties kijken we ‘door de ramen heen’ waar een besneeuwd landschap te zien is. Maarten klaagt over de winter, want alles raakt ondergesneeuwd en onherkenbaar, hij vindt de winter maar verwarrend. Maar langzaam begint het door te dringen dat Maarten zijn geheugen aan het verliezen is. Eerst vergeet hij kleine dingen en probeert deze nog te maskeren en aan de winter te wijten, maar geleidelijk takelt hij steeds verder af. Hij zoekt excuusjes en heeft het zelf niet eens zo door, maar zijn vrouw wordt steeds banger. Wat heerlijk ook om weer eens wat klein en naturel spel te zien, zonder dat het, als in Proust, heel abstract wordt gebracht. Gewoon weer eens een beetje herkenbaar en ‘echt’ toneel (gewei daarvoor). De videoschermen schokken en ineens is het ‘s avonds geworden, of ‘s middags, het is even omschakelen. Ook voor Maarten zo te zien, die zijn besef van tijd kwijt begint te raken. De dokter vergelijkt zijn herinneringen met bomen in een ondergesneeuwd landschap. Maarten ziet de boom en herkent haar als zodanig, maar weet haar niet meer te plaatsen in de context. Ook op de schermen flitsen er soms wat groene takken tussendoor. Eenzame, ongeplaatste bomen, of de verstoorde vertakkingen in zijn hersens, in ieder geval speelt het lekker op de associatie, zonder al te vaag te worden (nog een gewei). Retesterk gespeeld en met een mooi decor (dat uiteindelijk af(of op)takelt en even abstract wordt als de waarneming en het besef). Het is hartverscheurend om te zien hoe dit eens zo gelukkige echtpaar de gezamelijke herinneringen kwijtraakt, zeker als Maarten met een fotoboek van hun trouwdag wordt geconfronteerd. Die Keesmaat is een ware kampioen (gewei speciaal voor hem)! Verder prachtige tekst (gewei!) en wederom mooie, ondersteunende beelden. Het enige minpuntje vond ik het einde. Een lange, monotome monoloog van de hoofdpersoon, die mij iets te abstract en eentonig was; ik kon mijn aandacht er niet meer bijhouden (kleine tomaat, helaas). Aan het eind kreeg de crew een staande ovatie en eindelijk weer eens een welgemeende! Collectief had Publiek het idee iets heel bijzonders meegemaakt te hebben.

Er zou een prijs in het leven geroepen moet worden, bijvoorbeeld de Rotte Tomaat, voor de acteur of actrice die met de meeste tegenzin in een produktie staat. Dan zou Halina Reijn de Rotte Tomaat wat mij betreft winnen, want zij loopt deze voorstelling botweg te saboteren.
En zij niet alleen overigens. Het is duidelijk dat een aantal TA actrices alleen maar grote rollen bij grote regisseurs op grote podia willen spelen en verder niets. Maar klonk de oude wijsheid niet zo: kleine rollen bestaan niet, alleen kleine toneelspelers?
Janni Goslinga, Frank Sheppard en (op film) Mathias Mooij laten zien wat de voorstelling nodig heeft: overgave, toewijding en lef.
Want dit zijn voorstellingen waar je als speler je eigen rol zo ver mogelijk kan oprekken als je zelf wil. Hoe meer je je in je personage en het (wetenschappelijk) materiaal verdiept, hoe meer je er mee kan. Maar Halina Reijn en haar twee vlaamse collegas voelden zich daar blijkbaar te goed voor.
De vormgeving lijkt nu een metafoor voor de voorstelling: kaal, clinisch, plastic en staal, keurig netjes allemaal, geen sporen van dagelijks leven, zonder plekjes waar de spelers zich kunnen terugtrekken uit het zicht van het publiek, met een kas die nooit gebruikt wordt. Elk raam heeft modern afgeronde hoekjes en is bevestigd met riempjes zodat ze open kunnen, maar het is veelzeggend dat alle ramen gesloten blijven. Zoals het ook veelzeggend is dat de maaltijd van Gus (Frank Sheppard) pas klaar is als de voorstelling is afgelopen.
Nu blijft het bij aanzetten die soms heel aardig zijn, maar de voorstelling verdiept zich niet, en je leert weinig over de toekomst, en niet genoeg over de personages.
Deze manier van vertellen is echter boeiend en vitaal. Carina Molier moet zeker de kans blijven krijgen dit door te ontwikkelen, want zij zit op een interessant spoor. Maar dan wel met spelers die graag willen.

Wat een geweldig stuk is het toch! Een man die langzaamaan gek wordt, maar het zelf niet door heeft. In 1835 geschreven, maar nog altijd interessant genoeg om opgevoerd te worden. Het stuk behoort in Nederland toe aan Henk van Ulsen, maar in Peter Faber heeft hij een degelijke opvolger. Hij had het misschien iets minder komedie mogen maken, want dit stuk is voor mijn gevoel nog duisterder dan een tragiekomedie. Bij het nagesprek zat ik tenenkrommend te luisteren naar mensen die maar niet kunnen of willen begrijpen dat acteren ook zonder gevoel kan, zonder inleving, gewoon doen. Een man met een stoel, een uur lang puur toneel, zeker de moeite waard.

Met eenzelfde gevoel als de vorige minirecensent betrad ik het Compagnietheater….
Maar eerlijk is eerlijk, ik had een behoorlijk goede avond. Een fantastische vormgeving, een sterk belangwekkend uitgangspunt, het bij vlagen intrigerende spel en de uitgekiende montage (de geweien) konden niet verhullen dat Carina Molier er uiteindelijk niet is uitgekomen…. Door de real-life-soap heen had ik graag wat meer (wetenschappelijk) denkgoed over de toekomst van onze wereld geproefd. Daar was het uiteindelijk toch om begonnen.
Overigens… ook een gewei voor Ivo van Hove die binnen TGA toch maar de ruimte geeft aan vernieuwende makers als Molier. Hulde!