Erik van Welzen is 4e jaars student aan de HKU-opleiding Bachelor of Theatre Acting en speelt deze solovoorstelling van een half uur zonder enig hulpmiddel: een man in een lege ruimte, summiere belichting, dat is het. En hij maakt het helemaal waar.Het is een bizarre tekstcompilatie waarin een tekst van Beckett de brommende baslijn vormt. Allerlei citaten en eigen tekstfragmenten (samen met Enver Husicic) worden hier als in een free jazz improvisatieconcert onbeheerst overheen getetterd. Uit het zware gemonkel van een Beckett-figuur treedt een doorgedraaide, hyperactieve idioot naar voren. Zo geloofwaardig als maar kan. Mooi om te zien: de geboorte van een theatertalent. Hij krijgt niet meteen alle beschikbare elanden, want er moet wel wat over blijven voor zijn veelbelovende toekomst.

Houellebecq ziet het avondland aan individualisme ten onder gaan. De vijf personages uit diens boek moeten, in deze theatrale vertelling, van Johan Simons bijgevolg ongemakkelijk bewegen, voor zover ze niet in krampachtige poses moeten staan. Twee acteurs, drie actrices en lastige, hobbelige vloer - dat is al.
Stabiliteit en bestendige relaties ontbreken in het leven van Bruno, Michel en de vrouwen in hun leven. We zien die levensverhalen in een voorstelling die vertellend, langzaam en gestyleerd is en vol poses zit. Iets te vertellend, te langzaam, te gestyleerd en te geposeerd, als je het mij vraagt. En hoewel die houdingen voor sommigen de pijn van o.a. Bruno invoelbaar maken, zag ik toch vooral twee sukkelige zonen en een buitengewoon egocentrische, maar wel leuke, gekkin als moeder. Maar minder heftig, minder hartstochtelijk dan in de vormgeving van die andere Johan, zoals ik die enkele weken geleden zag. Die productie beviel me toch iets beter, moet ik bekennen.

Johan Simons is een interesante weg ingegaan en ik moet zeggen dat de manier van spelen, decorbeeld en publieksopstellingen mij erg bevallen. Alleen hadden de Duitse acteurs nog wel een beetje moeite om de nonchalante speelstijl goed uit te voeren, die door Chris Nietvelt moeiteloos wel erg goed werd tentoongesteld.
De vloer waar de spelers op staan is een geribbeld wateroppervlak of een uitgerekt DNA-string. Het zorgt ervoor dat de twee mannen, die zekerheid en vaste grond zoeken, niet alleen door hun belevenissen en ongeluk in hun leven, die zekerheid nooit zullen vinden, maar het wordt ze door de vloer ook fysiek onmogelijk gemaakt.
Het nummer waarop de moeder helemaal uit haar dak gaat tussen haar zoons is een krachtig beeld, maar qua lengte is het nog net vol te houden.
PS. Wat een mooi gebouw dat Muziekgebouw aan ‘t IJ! En zeker de manier waarop het decor van de voorstelling bij de zaal paste vond ik opmerkelijk goed.

Een puntgave Oerolvoorstelling. Zo is dat. Met Nederlandse liedjes uit de Tweede Wereldoorlog. In sommige bezingt Jetje expliciet verduistering en persoonsbewijs. In andere is de boodschap wat meer verborgen. Dan moet je tussen de regels door luisteren.
Als een acteur in Duits uniform opkomt, en de violist met de jodenster dus van het podium verdwijnt, klinkt achter me zachtjes maar hartgrondig ‘Rotmof’. De oorlog hier op Terschelling meegemaakt, vertelt hij me later. Vandaar. Jetje en haar dansorkest maken dus nogal wat los. Ook bij mij trouwens. Ze musiceren ook wel heel goed, maar het is vooral een sterke theatervoorstelling. Met indrukwekkende spanningswisselingen. Heel knap.
En dat allemaal op een podiumpje van vier bij vijf meter. Als allereerste voorstelling in een door Willem Fries dit jaar tot sfeervol theatertje met veertig zitplaatsen omgetoverde voormalige b.h.winkel in West-Terschelling.

De allianties van Johan Simons en zijn eigen hofhouding, houden ons behoorlijk bezig deze dagen. Qua distributie zit deze regisseur op een hoge top.
‘Elementarteilchen’ wordt deze week getoond in het Muziekgebouw aan’t IJ. Het is een theatrale navertelling van de roman ‘Elementaire deeltjes’ van Michel Houellebecq.
Het aardigste van deze theateromzetting, vond ik dat de vrouwelijke personages letterlijk aan het woord kwamen. In het boek blijven zij veel meer op de achtergrond. Doordat zij wat meer te vertellen krijgen, ontstaat er een harmonieuzer en naar mijn gevoel ook juister perspectief op het geschetste leven. Houellebecq zelf maakt het wat mij betreft op dat punt te bont door alleen van de hulpeloze, cynische “mannelijke” bril gebruik te maken. Het lijkt alsof hij persé het kind met het badwater wil weggooien. Dit levert weliswaar artistieke duidelijkheid op, maar de visie die overblijft doet denken aan het wereldbeeld van een melaatse in een melaatsenkamp: totaal hopeloos en voor de rest van de wereld niet ter zake doendend.
Daarom ook vond ik het goed dat de voorstelling zich tamelijk droog concentreerde op de beschreven levensverhalen van de figuren, en de onheilszwangere, apodictische bewijsvoering waarmee Houellebecq hun ongelukkige levensloop verklaard, voornamelijk achterwege liet. Nu waren het ‘verhalen over het menselijk leven op het einde van de twintigste eeuw’, waarbij omwille van de pret de hyperbool de maat was, en niet representativiteit.
En van die verhalen heb ik gisteravond erg, erg genoten. Ze werden in prachtig hedendaags Duits verteld en in een tempo waarvan je zou willen dat het hele leven zich erin afspeelde: precies goed.
Ook prachtig was de blanke houten hobbelvloer die het de Schauspieler mogelijk maakte om hele duidelijke, veelzeggende lichaamshoudingen in te nemen. Bovendien paste deze houten vloer wonderschoon bij het interieur van die nieuwe grote muziekzaal, waarvan de wanden betimmermerd zijn met blanke houten latjes, en die (oh geluk!) een geweldige accoustiek heeft. Die accoustiek hielp enorm gisteravond.
Maar wanneer Simons echt het verlangen heeft om ons iets in te peperen, dan zal hij er nog een schepje bovenop moeten doen. Persoonlijk hoop ik echter dat hij de logos van de dramaturgie, waar hij de laatste tijd zo hard een puntje aan probeert te zuigen, weer even laat voor wat het is en weer ernstig met zijn acteurs op zoek gaat naar interessante rollen. Want artistiek gezien vind ik er, voor iemand die op zo’n hoge top zit, teveel valse lucht tussen zitten.

Het begon hoopvol, met goed zang en acteerwerk van met name Hadewich Minis en Fedja van Huet. Maar het tweede deel sloeg de plank volledig mis. Ik zag een man slapen, ik viel zelf bijna in slaap en het enige grappige moment was dat er iemand uit het publiek wilde vertrekken, ze kreeg de deur echter niet open…. Volgens mij waren de acteurs zelf ook neit tevreden. Zonde van mijn geld!

Prachtig om te zien, goede acteurs, geweldige choreografie maar ik had alsmaar het gevoel dat ik het toch niet helemaal goed begreep. Was het echt maar een simpel verhaaltje over een meningsverschil rond een bepaalde manier van bidden of zaten er allerlei diepere lagen in de voorstelling die ik niet zag? Volgens Brook moeten de belangrijkste elementen van theater altijd orgineel en overwacht zijn maar hier werden alle cliche´s rond Afrika wel zo´n beetje gebruikt. Het riep wel verschillende associaties op, ik zag meteen die hele Franse hoofddoekjes discussie voor me. Vrij vage voorstelling, maar wel intrigerend. Mooie muziek ook.

Wunderbaum (voorheen Jong Hollandia) behandelt in deze voorstelling de vreemdelingenproblematiek. Of doet daar een poging toe. De situatie is dat vier Nederlanders (waarvan er op zijn minst 2 een stel vormen, zoveel was mij duidelijk) hun achtertuin en huis openstellen voor asielzoekers. En die zijn er voldoende want er wordt letterlijk een buslading geleverd. Vervolgens dringt de vraag zich op wat ze nu eigenlijk moeten met al deze mensen en wat hun eigenlijke motivaties zijn ze op te vangen. De 4 spelers van Wunderbaum hebben allen een eigen personage ontwikkeld op basis van hoe ze tegenover de situatie staan. De één is bereid zelfs de kleren die ze draagt te geven omdat haar pijn niets is vergeleken met de pijn die anderen lijden, de ander heeft een twijfelachtige interesse in de andere cultuur vooral als het van het andere geslacht is, nummer drie probeert tot harmonie te komen waar die niet is en de laatste vind het a priori allemaal maar lastig en wil zijn eigen leefruimte niet kwijt. Dit wordt aangevuld met pakweg 14 ‘alochtone’ personages die in en rond het huis hangen. Het lijkt veelbelovend maar meer dan dit wordt het nauwelijks. De 4 Wunderbaum personages maken geen enkele ontwikkeling door. De situatie duurt dus wordt hetgene waar het personage al voor stond harder naar voren gebracht. Geemotioneerd, schreeuwend, maar niets anders dan wat we al wisten. Het conflict wordt op de spits gedreven als degene die het toch de hele tijd al niks vond roept dat het nu afgelopen moet zijn en dat ze eruit moeten. Dan gebeurt er iets onduidelijks. Iedereen doet iets door elkaar heen en dan is er ineens een slotbeeld waarin alles pais en vree is en iedereen lekker met elkaar communiceert. Ik kwam nogal onbevredigd buiten. De 4 Wunderbaums acteren erg goed. Daarvoor een gewei. In de improvisaties zijn een paar mooie scenes en beelden onstaan. Ook een gewei. Dat het geheel geen enkele ontwikkeling kent is een tomaat waard. Dat er geen enkele stelling wordt ingenomen behalve ‘het is me allemaal wat voor deze personages’; ook een tomaat. Dat je het voor elkaar krijgt 14 potentieel interessante medespelers weet te mobiliseren en er dan niets meer mee doet dan ze achtergrond laten zijn voor het uithangen van je personage: Tomaat. Dat het geheel daardoor pretentieus is en vooral zelfgenoegzaam: Dikke tomaat. Maar er waren natuurlijk ook mensen die het heel bijzonder vonden.

Het eerste deel was ronduit prachtig. Mooie tekst, mooie muziek (kippenvel door Hadwych Minis), mooie locatie. Wat wel jammer was, was dat de drie hoeren de sfeer met semi-lollige opmerkingen verzwakken. Het tweede deel, wat helemaal om de hoeren draait is erg langdradig, wat mij betreft had de voorstelling een uur korter kunnen duren. Een tomaat dus voor de hoeren, 4 geweien omdat de rest zeldzaam mooi was.

“Er bestaan 3 waarheden, jouw waarheid, mijn waarheid en de waarheid.”, zegt Tierno tegen zijn leerling. En daar draait de voorstelling om. De één denkt anders over de manier van bidden dan de ander en dan krijg je ruzie.
De voorstelling wordt vertellend gespeeld, maar ondanks het spreken richting het publiek wordt de voorstelling niet belerend. Het simpele decorbeeld stimuleerde mij om zelf de hutjes en het dorpsplein te fantaseren.
Brook schreef ooit over het ‘Heilige theater’ en dat hij daar op zoek naar was, omdat het westerse tehater geen magie meer bezat. Niet dat deze voorstelling hét voorbeeld is van een heilig theater, het komt er ondanks de zeer ‘westerse’ speelstijl en enscenering toch dicht in de buurt! Ik zeg het niet vaak, maar ga dit zien!